Elk schrammetje een oorlogswond. Pijn bij (hoog)gevoelige kinderen.

Een van de grootste bronnen van inspiratie voor deze blog is, natuurlijk, ons eigen kroost. Toen ik van de week een halfuur met een kleuter op schoot zat die helemaal overstuur geraakt was doordat hij een ‘wond’ had, kwam ik op het idee om erover te schrijven.

De schram die niet eens dat was

Ik heb er al eerder over geschreven: mijn oudste zoon is zeer waarschijnlijk hoogsensitief. Hij is in elk geval veel gevoeliger dan andere kindjes die ik ken (en dan zijn jongere broertje) en in sommige situaties flipt hij helemaal. Bijvoorbeeld als hij pijn heeft of een zichtbare ‘wond’. Wond staat tussen aanhalingstekens omdat het vaak iets is dat helemaal geen wond is, niet eens een schrammetje. Drie voorbeelden:

• Rond Elia’s vierde verjaardag kreeg hij bij het consultatiebureau een prik in zijn bovenarm. Daarna kreeg hij daar een pleister op. Het zetten van de prik was dramatisch en de pleister heeft er bijna drie (!) weken op gezeten, omdat meneer het op een schreeuwen zette als we er alleen al naar keken. Ook in bad hield hij die bovenarm steevast boven water. Ik weet niet wat er in zijn ogen inmiddels erger was – de herinnering aan de (pijn van de) prik, of de angst voor de pijn die hij zou ervaren bij het eraf trekken van de pleister. Uiteindelijk viel de pleister er natuurlijk vanzelf vanaf en toen was alles weer goed. Maar waren we dus wel drie weken verder.
• Bij het buitenspelen had Elia zijn linkerhand geschaafd. Er zat een velletje los van ongeveer 2 bij 2 millimeter, de huid daaronder was wat rood maar bloedde niet. Elia heeft toen een ruime week zijn hand niet gebruikt. En niet alleen dat: hij hield zijn hand steeds dicht, ook bij het spelen, eten, in bad gaan etc. Wij mochten er wederom niet eens naar kijken.
• Een paar dagen geleden had Elia een schram op zijn hand. Het was eigenlijk niet eens dat, het was een stukje van wederom zo’n 3 millimeter waar een takje langs de binnenkant van zijn hand gekomen was. Na een tijdje heel hard gehuild en geschreeuwd te hebben, mocht ik er zowaar naar kijken (!). In eerste instantie zag ik eigenlijk niks (…), bij nadere inspectie een minuscuul rood streepje. Dit was van al zijn ‘wonden’ de minst erge, en hier duurde het dan ook slechts ongeveer een uur tot hij er helemaal overheen was en zijn hand weer gewoon ging gebruiken.

Mijn stappenplan

Inmiddels heb ik voor mezelf een stappenplan gemaakt, dat voor ons goed werkt. Ik denk dat vrijwel elke ouder bepaalde stappen volgt als zijn kind pijn heeft, maar bij sommige kinderen (zoals ook Noël) is het veel simpeler en gaat het sneller. Die troost ik, geef ik een kusje erop en dan gaat hij weer verder spelen. Bij Elia verloopt het vaak iets anders. Mijn stappenplan bij hem gaat als volgt:

Stap 1: troosten
Net als bij een baby die huilt, ga ik Elia ook niet meteen allemaal vragen stellen of dingen uitleggen. Ik pak hem gewoon op, houd hem vast en laat hem uithuilen op schoot, waarbij ik geen aandacht aan de ‘wond’ besteed. Tenzij ik zie dat hij bloedt of dat er enige haast bij geboden is natuurlijk.

Stap 2: erkennen
Daarna benoem ik zijn emoties en zeg ik dat dat mag. Ik zeg dan bijvoorbeeld: “Je hebt pijn op je hand en daar ben je van geschrokken he?” (hij zegt dan snikkend ‘ja’). Dan zeg ik dat dat mag, dat het inderdaad niet leuk is dat dat gebeurt, en dat hij er best om mag huilen. Dat doet hij dan ook ;).

Stap 3: om toestemming vragen
Vervolgens vraag ik hem of ik de ‘wond’ mag zien. Ik beloof hem dat ik  hem niet zal aanraken, maar dat ik alleen even wil kijken om te weten wat we ermee moeten doen. Meestal is hij bij deze stap al iets gekalmeerd en mag ik wel kijken. Ik neem hem dan serieus en vel hierbij geen oordeel. Ik zeg dus ook geen dingen als ‘niks aan de hand’ of ‘is dit alles?’.

Stap 4: uitleggen
Dan leg ik uit wat we ermee gaan doen. Soms is dat schoonmaken met water, soms niks, en soms een pleister plakken. Ik leg uit waarom dat nodig is, hoe de huid zichzelf geneest, hoeveel dagen dat ongeveer gaat duren en ik vertel vaak ook een anekdote over mezelf (als kind of als volwassene) toen ik ook pijn had.

Stap 5: testjes
Hierna vraag ik hem of hij zijn hand nog kan bewegen (ja), of hij zijn vingers nog kan buigen en strekken (ja) en meer van dat soort simpele, kleine opdrachtjes die hem het vertrouwen geven dat het niet heeeeeeel erg is.

Stap 6: humor
Meestal is het doorlopen van stap 1 t/m 5 genoeg om hem rustig te krijgen. Het doorlopen van die stappen duurt soms een kwartier en soms een uur, afhankelijk van de ‘ernst’ van de situatie. In deze laatste stap is het dan ook tijd voor wat luchtigers, en maak ik bijvoorbeeld een grapje. Bij het laatste schrammetje zei ik bijvoorbeeld: “Zo hee, ik dacht dat je hele hand eraf lag, maar gelukkig was dat niet zo!”. Daar kan hij dan ook wel weer om lachen.

Het doorlopen van deze stappen duurt soms een kwartier, en soms een uur. Ik merk wel dat het ons beiden goed doet: ik heb veel geduld met hem, en hij voelt zich begrepen en beschermd. En, bijkomend voordeel, hij wil lang knuffelen :-).