Grote jongens huilen wél: de wenselijkheid van emoties tonen

Ik was eens op een verjaardag. Op die verjaardag was ook een grote hond. Elia, sowieso al niet de meest dappere peuter die ik ken, is bang voor grote honden. Niet zo vreemd dus dat hij begon te huilen toen hij zich nietsvermoedend omdraaide en plotseling oog in oog stond met dit exemplaar.

Zijn reactie verbaasde me totaal niet. Wat me wél verbaasde, was de reactie van een omstander. Die zei namelijk: “Je bent toch een grote jongen? Grote jongens huilen niet.” Deze opmerking had overigens, zoals je waarschijnlijk wel verwachtte, nul effect.

Elke emotie mag er zijn

Grote jongens huilen niet. Ik krijg de kriebels van een dergelijke opmerking. Als een kind (of een volwassene, of wie dan ook) bang of verdrietig is, waarom zou hij dat dan niet mogen uiten? Uiten lijkt me gezonder dan opkroppen, en als ik mijn zoon wil leren om empathie te tonen voor anderen, zal ik dat dus ook tonen naar hem toe wanneer hij emotioneel kwetsbaar is.

Van mij mogen mijn zoons huilen. Sterker nog: ik ben blij dat ze dat doen. Zo kan ik namelijk gelijk zien wat er aan de hand is en kan ik daarop reageren. Ze mogen van mij ook boos zijn. Woedend zelfs. Net als ze verlegen, uitgelaten, nieuwsgierig of moe mogen zijn. Dat ben ik immers zelf ook wel eens. En de hele wereld met mij. Het is niet mijn doel om gevoelloze robots te creëren, het is mijn doel om mijn kinderen zo goed mogelijk te helpen om op een constructieve manier om te gaan met hun emoties. Door begrip te tonen, door woorden te geven aan hun gevoel, en door ze te laten zien wat ze er óók mee kunnen doen wanneer ze erin dreigen te blijven.

Jongens én meisjes huilen

Grote jongens huilen niet. En grote meisjes, mogen die dan wel huilen? Volgens mij is zoiets als het tonen van emoties niet gendergerelateerd, en moeten we er juist voor waken om het dat wel te maken. Toen ik eens tegen een vriendin van me zei dat Elia meisjesachtig was, verbeterde ze me (terecht) en zei: “Hij is niet meisjesachtig. Hij vertoont gedrag dat de maatschappij als meisjesachtig bestempelt.” (ja, ik heb dus echt vriendinnen die dit soort dingen zeggen, hoera). Elia is heel verlegen, lief, rustig en zachtaardig. Hij is ook snel bang en houdt niet van drukte of nieuwe situaties. Hij is een peuter, en toevallig een jongetje. Maar dat zou geen onderscheidende factor hoeven zijn in hoe hij zijn emoties uit.

Zelf goede voorbeeld geven

Grote jongens huilen niet. Dit impliceert dat volwassenen (en al helemaal volwassen mannen) dat dus ook niet doen. Volgens mij is dat in de praktijk ook zo, mannen voelen minder behoefte om te huilen – of hebben in dat opzicht een betere impulscontrole – dan vrouwen. Maar, of het nou veel of weinig is, elke volwassene huilt wel eens. En dat is niks om je voor te schamen, en ook niks om geheimzinnig over te doen. Ik heb wel eens gehuild in het bijzijn van Elia. Toen hij vroeg wat er was, heb ik eerlijk gezegd dat ik verdrietig was. Natuurlijk verwachtte ik vervolgens niet van hem dat hij me kwam troosten. Dat is niet zijn taak, en juist daarom zou ik ook wel een beetje oppassen met hoe vaak of waarom ik huil in zijn bijzijn. Maar ik zou het zeker niet laten. Grote jongens huilen wél, en grote meisjes ook.

Niet straffen op emotie

Grote jongens huilen niet. Grote jongens gaan niet met deuren smijten als ze boos zijn. Grote jongens gaan niet heel hard gillen in een restaurant wanneer ze door het dolle heen zijn. Het is het gedrag dat afgeleerd mag (en kan/moet) worden, niet de onderliggende emotie. Ik probeer dit altijd in mijn achterhoofd te houden wanneer Elia bijvoorbeeld een driftbui heeft. Ik zeg dan met opzet niet “Je moet niet boos zijn”, maar ik maak er een vraag van “Wat is er?” (makkelijker dan: “Waarom ben je boos?”), of ik corrigeer het gedrag. Dan zeg ik: “Je mag wel boos zijn, maar ik wil niet dat je met spullen gaat gooien.”

*Foto door Ayla Maagdenberg