“Hij gaat dan natuurlijk gillen.” Is mijn zoon hoogsensitief?

“Straks gaan we een brandoefening doen. Elia gaat dan natuurlijk gillen, maar ik pak hem dan gewoon op. Dan weet je dat, oké?”

Dat was de letterlijke tekst van zijn juf tegen mij op de ochtend voor de brandoefening. Ze maakte er een gebaar bij waarvan we allebei wisten dat Elia het zou doen: handen op zijn oren en schreeuwen. Ik verzekerde haar dat het natuurlijk goed was, en ik bedankte haar voor de informatie en voor het rekening houden met hem. Voor mij was het niets nieuws. Ik weet dat Elia op bepaalde gebeurtenissen behoorlijk heftig reageert, heftiger dan andere kindjes. Ik denk dat een brandalarm bij vrijwel alle kindjes wel een reactie triggert, en dat ze hun handen op hun oren doen is ook niet bijzonder, maar Elia raakt echt in paniek.

En niet alleen bij het brandalarm. Ook bij andere spannende of onverwachte situaties, zoals op de foto gaan bij de schoolfotograaf, omkleden om te gaan gymmen of naar binnen lopen op een verjaardag waar ook onbekenden zijn. Hij is dan niet ‘zomaar’ een beetje verlegen, hij blokkeert echt helemaal. Soms verstijft hij letterlijk of deinst hij achteruit, en soms (zoals bij de schoolfotograaf bijvoorbeeld) begint hij eerst te gillen/huilen en rent hij weg. Ik word in zulke situaties nooit boos op hem. Hij doet het niet om vervelend te zijn of omdat hij niet wil luisteren, het is pure paniek die hem overvalt. Hij stelt zich ook niet aan. Wij, zijn ouders, zijn dat inmiddels zo gewend dat we er niet meer vreemd van opkijken (mensen die hem nog niet kennen doen dat soms wel). We weten ook hoe cruciaal het is om hem zo veel en zo goed mogelijk op bepaalde situaties voor te bereiden. Nogmaals: ieder kind vindt dat volgens mij prettig, maar voor Elia is het net even iets belangrijker.

Het hooggevoelige kind

Hooggevoelige of hoogsensitieve kinderen. Ik had hier eerder wel eens over gehoord, maar gek genoeg nooit de link gelegd met Elia. Tot ik op de site van Psychogoed de beschrijving begon te lezen, en heel vaak dacht ‘dit ken ik’. Bijvoorbeeld:

• Hooggevoelige kinderen hebben meer tijd nodig om alles wat ze zien, horen of voelen te verwerken.
• Ze kunnen slecht tegen harde geluiden of drukke omgevingen.
• Ze schrikken snel.
• Ze zijn erg gevoelig voor pijn. (de pleister die Elia op zijn arm kreeg na de prik bij het consultatiebureau zit er nu – letterlijk twee weken later – nog steeds op)
• Ze denken een stapje verder en kijken eerst of iets veilig is voor ze erop klimmen.
• Ze reageren vanuit hun intuïtie.
• Ze zijn perfectionitisch en onderschatten hun eigen kunnen, wat tot faalangst kan leiden.
• Ze hebben last van kleren die kriebelen, waar zand in zit of die nat zijn en willen zich dan verkleden.
• Ze houden niet van verrassingen.
• Ze presteren het best wanneer er geen vreemden bij zijn.

Nu zijn dergelijke omschrijvingen nog steeds redelijk algemeen. Toen ik de online test deed, kwam ik (kwam Elia dus) op een score van 17. Toen mijn vriend dezelfde test deed, kwam hij op 15. Bij een score van 12 of meer staat er: je kind is waarschijnlijk hoogsensitief. Er staat ook bij dat geen enkele test zo betrouwbaar is dat je er jouw manier van omgaan met je kind op moet baseren. Een open deur en een wijze raad ineen.

Hij is bijzonder

Elia is in veel opzichten net als de gemiddelde kleuter. Hij houdt van rennen, in plassen springen, drakenfilms kijken en snoepjes eten. Maar op sommige situaties reageert hij sterker, heftiger en angstiger dan veel van zijn leeftijdsgenootjes zouden doen. Hij is bijzonder. Natuurlijk is hij bijzonder, want hij is mijn unieke kind. Maar… eigenlijk is ieder kind dat toch? Elia heeft een beetje een gebruiksaanwijzing – die ik uiteindelijk trouwens wel van tevoren aan de juf overhandigd heb -, maar ook daarin is hij niet de enige. Ik denk wel, ik weet eigenlijk wel zeker, dat Elia bovengemiddeld gevoelig is. Maar ik vind het niet nodig om, als ik het tegen iemand anders over hem heb, de term ‘hooggevoelig’ of ‘hoogsensitief’ te laten vallen. Hoewel ik weet dat het geen aandoening of stoornis is.

Zijn hooggevoeligheid belemmert hem (tot nu toe althans) niet in zijn dagelijks leven. Ja, hij is doodsbang in het diepe. Ja, hij houdt absoluut niet van onverwachte gebeurtenissen met onbekende mensen. Ja, hij kan soms blokkeren of compleet verstijven. En hij houdt niet van dingen die ‘ineens’ of gehaast moeten gebeuren. Maargoed, daar houd ik zelf ook niet van. En vele andere mensen en kinderen met mij/ons ook niet. Wat niet betekent dat al die mensen dus hoogsensitief zijn. Liever bekijk ik het iets genuanceerder: je bent niet hooggevoelig of niet, je bent in meerdere of mindere mate gevoelig. En mijn oudste zoon is toevallig gevoeliger dan het gemiddelde kind uit zijn kleuterklas. Hij heeft wat meer tijd nodig om aan dingen te wennen. En dat is wat mij, maar ook wat zijn juf en alle andere mensen die ik ken betreft, geen enkel probleem.

*Foto’s door Ayla Maagdenberg