Stelling: kleuters toetsen is onzin

Mijn eerste reactie? YES, mij lijkt het sowieso onzin om kleuters te toetsen. Ik denk dan aan het gespannen CITO-toets moment in groep acht, waar ik vol angst net dat mavo-advies wist te halen. Kobe als kleuter zo’n test laten ondergaan en hem diezelfde stress geven? Nooit! Mijn YES reactie is dan ook vooral gericht op het toetsen van kleuters waarbij zij ook door hebben dat ze inderdaad getoetst worden, dat ze ergens aan moeten voldoen en het gevoel kunnen hebben dat ze op een niveau moeten zitten zoals de rest van de klas. Maar hier misschien nog niet zijn.

Op de school van Kobe heeft de lerares ook aangegeven de kleuters te analyseren; te ’toetsen’. Deze vorm van toetsen houdt – vertelde ze – in dat ze kinderen een taak geeft, zoals opruimen of iets uitdelen, en goed kijkt naar hoe ze dit oppakken. Aan de hand van hoe kleuters hun taak volbrengen kan de lerares – op basis van ervaring en kennis – een oordeel geven hoe ver een kind in zijn ontwikkeling is.

Dus; een kleuter (bewust) toetsen onzin? YES.

To test or not to test. De eeuwige vraag in het onderwijs waar ik ook al talloze discussies over heb gevoerd in vergaderingen met collega’s.

Voordeel van testen: een toets – mits hij goed in elkaar zit en datgene toetst dat je wilt weten – is een nuttige tool om als docent snel en objectief zicht te krijgen op het niveau van een leerling. Toetsresultaten verschaffen je bovendien inzicht over wat die specifieke leerling nog niet beheerst, zodat je daar gericht (en gedifferentieerd) aan kunt werken.

Nadeel: je kunt nooit alles toetsen, dus een toets geeft – hoe volledig hij ook is – nooit een compleet beeld van een leerling. Bovendien zorgt het gewichtige karakter van een toets ervoor dat sommige leerlingen gaan stressen en daardoor onderpresteren. Een toets wordt dan een straf, iets om tegenop te zien, in plaats van een handig instrument. Tot slot is er ook het gevaar dat er te veel waarde aan de resultaten wordt gehecht, waardoor docenten geen oog meer voor andere dingen hebben. Dan krijg je het zogenaamde teaching for the test-effect.

Terug naar kleuters. Waarom zou je die willen toetsen? Moeten die niet vooral zo lang mogelijk zo zorgeloos mogelijk door het leven gaan, kind blijven nu ze nog kind zijn? Dat vind ik wel ja. Toch ben ik niet tegen het toetsen van kleuters. Sterker nog: het lijkt mij een goed idee. NO op de stelling dus: ik vind (goed) toetsen eigenlijk nooit onzin. Óók niet bij de kleuters. Mits je (1) niet alles van toetsen laat afhangen maar daarin bijvoorbeeld ook de mening van de docent en ouders meeneemt, en mits je het (2) spelenderwijs doet, op een manier die het kind zelf leuk vindt. Vraag je een kleuter bijvoorbeeld om blokjes van klein naar groot te leggen, dan wil hij maar wat graag laten zien wat hij al weet en kan. Zeg je tegen datzelfde kind: ‘Als het niet lukt om deze blokjes van klein naar groot te leggen, mag je niet naar de volgende klas’, dan voilà: diezelfde toets is een dreiging geworden.

En hoe zit het dan met de consequenties? Toetsen zonder dat je iets met de resultaten doet, is onzinnig. Dus moeten er wel degelijk consequenties aan verbonden worden. Een kleuter die vaardigheden mist die de rest van zijn klas bijvoorbeeld wel beheerst, is er niet bij gebaat om in hetzelfde tempo door te stomen. Andersom is het evengoed zonde van de capaciteiten van een excellerende kleuter om die niet extra uit te dagen. Dit alles niet als straf of als beloning, maar puur voor het bestwil van het kind, dat op die manier onderwijs krijgt dat het best bij hem of haar past. Dat wil toch iedereen?

*Foto’s door Ayla Maagdenberg

Ook je mening geven over deze stelling? Doe mee, stem en zie wat anderen gestemd hebben: